تخریب  تالاب‌های اردبیل

استان اردبیل از نظر دارا بودن تالاب‌ها، زیستگاه‌های طبیعی و مناطق تحت حفاظت و شکار ممنوع‌، جزو مناطق برخوردار کشور است، تالاب‌هایی که جزو زیباترین و منحصربه‌فردترین آبگیرهای ایران به شمار می‌روند و برخی از آنها در معرض تهدید هستند. 

زیست‌بوم‌هایی از جمله گنجگاه، نوشار، شورگل، تالاب ملااحمد، پته‌خور و میل‌مغان، بوربور، دریاچه نئور، دریاچه شورابیل در استان وجود دارند که اگر در احیا و حفاظت آنها کوشیده نشود، در آینده ممکن است مانند برخی تالاب‌های معروف کشور از بین بروند.


مزایای حفظ تالاب‌ها

مدرس دانشگاه‌های اردبیل در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا و سیما، درباره اهمیت تالاب‌ها می‌گوید: تالاب‌ها از سرمایه‌‌‌های با ارزش هر منطقه محسوب می‌‌شوند و علاوه بر حفظ تعادل زیستی و تنظیم آب‌های زیرزمینی در محیط پیرامون، محلی مناسب برای زادآوری ماهیان و سایر آبزیان‌، حیات گیاهان خاص و مهاجرت انبوه پرندگان مهاجر از سراسر دنیاست و جزو منابع ارزشمند اقتصادی و جاذبه‌های گردشگری محسوب می‌شوند.
«علی احدزاده» می‌افزاید: کمک به تأمین آب و غذا، تنوع زیستی، کنترل سیلاب و خشکسالی، جذب کربن و سایر آلاینده‌ها، کنترل گرد و غبار و پاک‌سازی هوا از جمله مزایای این‌زیست‌بوم‌های با ارزش است. 
 

64 عرصه آبی شناسایی شده در استان 

پژوهشگر مسائل زیست‌محیطی استان هم با بیان این‌که اردبیل دارای 64 عرصه آبی و تالابی شناسایی شده است، اظهار می‌کند: 51 تالاب دارای ارزش زیستگاهی است‌. همچنین 46 تالاب اردبیل هم به عنوان تالاب‌های طبیعی شناخته شده‌اند.

«فاطمه جعفری» با بیان این‌که تالاب‌های دریاچه نئور، شورابیل، سد میل مغان، تالاب تپراق کندی و پته خور از مهم‌ترین تالاب‌های طبیعی استان اردبیل هستند می‌افزاید: بیش از 18 گونه آبزی و ماهی در تالاب‌ها زندگی می‌کنند و تالاب‌های استان هر سال پذیرای بالغ بر 40 هزار قطعه از انواع پرندگان مهاجر و بعضا کمیاب هستند و به همین دلیل اکثر این تالاب‌ها به عنوان مناطق شکار ممنوع تعیین شده‌اند. 


تالاب‌های در معرض تهدید

یک فعال زیست‌محیطی استان هم عنوان می‌کند: برخی از تالاب‌های استان اردبیل در معرض تهدید هستند و اگر در احیا و حفاظت آنها کوشیده نشود، در آینده ممکن است مانند برخی تالاب‌های معروف کشور از بین بروند.
«صادق پناهی» با بیان این‌که اکوسیستم طبیعی برخی تالاب‌های استان تغییر یافته یا در حال تغییر است اظهار می‌کند: پرداخت نشدن حقابه تالاب‌ها در برخی سال‌های گذشته‌، هجوم گونه‌های جانوری مهاجم به دلیل دستکاری انسانی و مهم‌تر از همه ورود پسماند و پساب‌های مناطق مسکونی، صنعتی و کشاورزی به برخی تالاب‌ها از مهم‌ترین عوامل تهدیدزا برای ماندگاری زیستگاه‌های طبیعی ارزشمند است.

وی بیان می‌کند: در دریاچه نئور جمعیت میگوهای گاماروس به دلیل رهاسازی ماهیان کاراس که گونه‌ای سمج از ماهی کپور هستند، تقریبا منقرض شده است. در نتیجه ماهی‌های قزل‌آلای رنگین کمانی این دریاچه غذای اصلی خود را از دست داده و حیات آنها نیز در نئور خاتمه یافته است. 

همچنین به دلیل دخالت‌های انسانی آب دریاچه شورابیل از شوری به شیرینی تغییر یافته و در اصل اکوسیستم آن به هم خورده است. همچنین تالاب‌های گنجگاه، نوشار، شورگل، تالاب ملا احمد، پته خور و میل مغان نیز به دلیل به هم خوردن اکوسیستم طبیعی یا برداشت بی‌رویه منابع آبی، ورود آلودگی سموم و کودهای کشاورزی و... در معرض نابودی قرار گرفته‌اند. 

دیگر کارشناس محیط‌زیست استان اردبیل هم آسیب‌های ناشی از ورود فاضلاب به برخی تالاب‌های استان را جدی می‌داند و می‌گوید: تخریب تالاب «بوربور» در مجاورت شهرک صنعتی شماره 2 اردبیل مثال بارزی در این مورد است. «ابراهیم فتاحی» تاکید می‌کند: در هنگام ایجاد این شهرک، مطالعات زیست‌محیطی ایجاب می‌کرد تصفیه‌خانه مناسبی برای واحدهای صنعتی ایجاد شود، اما پس از گذشت سال‌ها و غفلت از این موضوع، تالاب مجاور این شهرک به یک برکه فاضلاب تبدیل شده است.


نگاه دولت

استاندار اردبیل می‌گوید: از آنجا که توسعه استان اردبیل بر مبنای گردشگری و کشاورزی است، حفظ محیط‌ زیست در این استان اهمیت مضاعفی دارد.«اکبر بهنامجو» می‌افزاید: حفظ و حراست از تالاب‌ها از اولویت‌های زیست‌محیطی دولت است و در همین خصوص دولت آیین‌نامه اجرایی حفاظت و مدیریت تالاب‌ها را مصوب کرده و با حمایت مجلس شورای اسلامی به تصویب رسانده است. در واقع برای اولین بار قانون جامع حفاظت از تالاب‌ها در این دولت شکل گرفت. 

وی تاکید می‌کند: طبق ماده یک این قانون هر نوع تخریب تالاب‌ها ممنوع است و برای حراست، حفاظت و ارتقای آن باید به مواردی از جمله رویکرد مدیریت ‌زیست‌بومی و تأمین حقابه آن توجه داشت. استاندار با اشاره به طرح‌های در دست اجرا برای احداث یا توسعه تصفیه‌خانه فاضلاب در شهرهای مختلف استان می‌گوید: وجود کاستی در جمع‌آوری پساب در برخی مناطق مسکونی استان قابل کتمان نیست، اما با توسعه تدریجی تصفیه‌خانه فاضلاب شهرها یا تکمیل تصفیه‌خانه‌های در حال احداث، این معضل به تدریج رفع خواهد شد.


اقدامات انجام شده برای حفاظت از تالاب‌ها 

مدیر کل حفاظت محیط‌ زیست استان اردبیل با اشاره به تدوین شناسنامه تالاب‌های استان اردبیل در سال‌های اخیر می‌گوید: ایجاد دبیرخانه مدیریت ‌زیست‌بومی تالاب‌های استان‌، تهیه نقشه‌، شناسنامه و بانک اطلاعاتی تالاب‌ها، آنالیز مستمر عوامل آلاینده تالاب‌ها و استقرار سیستم پایش آنلاین در تالاب میل مغان‌، مطالعه و اجرای طرح پایلوت احیای دریاچه نئور از جمله اقدامات اداره کل محیط‌زیست استان در این بخش بوده است.

«محمد خداپرست» از معرفی تالاب میل مغان برای ثبت در کنوانسیون بین‌المللی تالاب‌ها خبر می‌دهد و درباره توجه به حفظ حیات گونه‌های جانوری پیرامون تالاب‌ها می‌گوید: یگان‌های حفاظت محیط ‌زیست سعی می‌کنند در فصول گردشگری و کوچ پرندگان مهاجر حضور پررنگ‌تری در زیستگاه‌های حیات وحش و به‌ویژه تالاب‌ها داشته باشند. این مسئول تاکید می‌کند: حفاظت مناسب از تالاب‌ها به همکاری مستمر دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط، توسعه آموزش‌های زیست‌محیطی و همکاری عمومی نیاز دارد.